Changes: Gäörne

Revision as of 11:22, 24 January 2010


Stad

Naom	Gäörne
Spraok	Zuuch "spräök"
Glouf	Euverwaegendj kaddeliegk
Inwoeanerstaal	664
Börgersmeister	Bèr Mans
Gelaengen in	Töm noearje Saenteims
Grènsj aan	Saenteim

Gäörne (Aad-Mäöres: Lhááb Húú, Kólsztersj: Ịḗp Ísị ódder Kũné, Aestersj: Xoatlacan, Nieëderlandjsj: Gaarnood ódder Gaernoid Ingelsj: Gernet Fransj: Guerne Silozi: Gyalin Späönsj: Guernita Ieteljaansj: Guernio Slowaaksj: Gzarnič Plātter: Gōarnōt Pruusj: Garnood Pórtegieësj: Guernu Remieënsj: Garnu, Ghernu, Gârnu, Gãrnu, Garniu, Gârniu Ripuarisj: Gurne Wèsfriesj: Guurne Dieënsj: Gyrne Zieëwsj: Gaornood Saterlandjsj: Gärnood) is die stad mit g'r versjèllendjs èddenisj gruup i gans Mäörese. De plaotsj kèntj 18 óffesjieël näöm in 17 versjèllendj spräök. 't Plaetsjke steit ónger angere bekèndj óm g'r groeater kèrkelikhed. d'n Haelf aller inwoeaner woeantj i g'm kloeastere. De luuj i g'r stad zeen dao waorlik gruuetsj óm. [[aafbeilding:Maennerbruurskirk.jpg|thumb|De Maennerbruurskèrk.]]

Naom

De naom Gäörne stamp aaf ven guurnoead. Dit wies óp get guursj wo noead zie, dös hieël wórswaer. De näöm in anger spräök zeen aaftrèkseler ven guurnoead ódder evolksmóndj slechewer, det netuurlik ven órzjien ven slèch waer ódder det slèch waer aafkömp. E veurbeildj ven 'nem oetstenjelikem naome daen ven slechewer aafkómstig zie is det ingelsje sleeched wear, det pruusje slechtewerr, det fransje esleguerre èn det nieëderlandjsje slechtewair.

Det kólsztersje Kũné is aafglijje ven Gäörne, det kólsztersje Ịḗp Ísị is ven g'm Aad-Mäörese aafglijjen es Lhááb Húú (hoeag staad). 'd Aestersje Xoatlacan ("sjoea^tɬákán") kömp ven "xoatla-" (ven "xoatlatl"; 'ne goodvarige) mid g'r achtervoging "-can" ("staad") èn mèntj dös "plaotsj dèr goodvaeriger".

Gesjiechte

15px zuuch Gesjiechte ven Gäörne veur g'r höjdjziej euver gezem óngerwèrpe.

[[aafbeilding:GaorneKloeasterstraot.jpg|thumb|De Kloeasterstraot, ein dèr aads sträöt in Mäörese.]]

Gäörne woort veur g'm ieëste vermèldj in 420 óppe Huètssteine. 't Plaetsjke sting dend'rtieje bekèndj es e dörp mit wènnig aanhang aan e glouve èn woort daeróm aangevalle dórch det hèèr ven Huète. d'n Aanval sjèdj oet achter inkel jaor èn daerachter huuerdje me nieks mieë ven Gäörne. Zjuus in 1239 mèrk me weir get óp. Gäörne kreeg e kèrkske. d'r Loog, zoea bliek oete dókkemènj, al e kloeaster. Taeves bliek oete dókkemènj det de Kloeasterstraot dend'rtieje vriewaal 'd zèlfdje d'rs oedzoog es taengerwuuerdjig. Dit weitje wèt me dórch 'ne prèntj dae me vónj tösje die dókkemènj. Inne Middelieëver woort väöl ópgesjreven euver g'm dörpe, wo me venaaf kèn lieje det 'd dös bliekber e blangriek dörp gewaes mós zeen, dös 'n stad.

In 1846 woor d'r 'ne stadsbrandj. D'n haelf van 't stedje brandj weg. Slechs d'n aaj stadmoer, 'n groeat deil der kirkstraot enne kloeasterstraot bleve behaaje. Wo vreuger de mert loog ligk nao de stasie. 't Dörp waerde opgeboewd en kreeg in 1896 'ne stasie. Inne Twieëde Waereld Krieg vele inkele bomme op Gäörne wo door de kirkstraot volledig vernietig waerde, me mós de kirk blùsje óm 'm te redde. Ouch de staasje woor kepot gebombardieërdj. In 1954 begós me mit de boew van 'ne nuuje stasie, dae in 1963 vaerdig woor. Dit opónthaoj koom door slech boewmatterjaal en stakinge veur loonsverhoeaging.

Glaas-in-Loead

[[Plaetje:Glaas in Loead in de Maennerbruurskirk.jpg|thumb|Glaas in Loead roet van de Maennerbruurskirk. Óntwórpe door Franck Uul.]] Gäörne steit bekindj óm zien Glaas-in-Loead-roeter. De Maennerbruurskirk en 't Maennerbruurskloeaster hange d'rs vol van. De meiste van dees roeter zeen óntwórpe door Franck Uul. Väöl roeter móste geresterieërdj waere nao d'n oearloup, ómdet ze zwaor besjadig wore door geallieieërdj vuur. d'r Zeen amper roeter in zoea verre kepot gemaak det ze neet mieë te make wore. Die roeter die waal toet die categorie heurdje mós me oppernuuj giete, meh det woor netuurlik gein perbleem. Glas in Loead is taengewuuerdig 'n echte terdisie gewaore in 't sjoeane dörpke. De meiste luuj höbbe waal zelf 'ns 'ne Glaas-in-Loead-roet gemaak. Vriejwaal eder hoes haet Glas-in-Loead-roeter. d'n Echte ambachsluuj make konstant door roeter van Glas-in-Loead. De meiste roeter zeen taengewuuerdig veur d'n iksport bedoeldj, meh nag steeds waere roeter vervange of geresterieërdj.

Spräök

Offesjieële täöl in Gäörne zeen Limburgs, Nederlands, Ingels, Frans en Silozi. Verder zeen d'r nag minderhede van Spaans, Iteljaans, Slowaaks, Pruus, Portegees en Roemeens. En wore d'r vreuger minderhede in 't Fries, Deens, Zeeuws en Saterlandjs. Ripuarisch wuuertj neet genömp ómdet 't te kórt biej 't Limburgs ligk óm te idaentefisieëre. 't Plātter waerde inne middelieëuwe gekaldj en is de veuraojer van 't Limburgs. 't Mäöres is noeaits zoea in trèk gewaes in Gäörne. De naam veur Gäörne in 't Mäöres is ónoffesjieël en is Güène of Gärnuèt.

Glouf

Gäörne stuit d'r óm bekindj es 'n zeer geluivig dörpke. d'r Bevinje zich 'n kloeaster, 'ne pastoriej en zelfs 'n kirk in 't dörpke. In 't kloeaster zitte zo get 75 nonne en 100 monnikke. Vriejwaal 't einige geluif is 't kattelieke. 't Feit det de helf vanne inwoeaners in 'n kloeaster laef zaet zat. 't Kirkelik bestuur van Mäöres zit sins 1973 in Gäörne gevèstig, ómdet 't vriejwaal 't einige plaetske is wo nag väöl geluivige zitte.

Plattegróndj

Pater Keupstraot
*1	hiej woeantj: MartijnM Pater Keupstraot 2	hiej woeantj: Pierlot Pater Keupstraot 4	*2	hiej woeantj: Martijn Pater Keupstraot 6	hiej woeantj: Aesopos Pater Keupstraot 8	*3	hiej woeantj: TahR78 Pater Keupstraot 10	hiej woeantj: Pietje Pater Keupstraot 12	*4	hiej woeantj: Sumurai8 Pater Keupstraot 14
	hiej woeantj: Jillids Pestoar Jan vanne Baekstraot 1	bedrief: GTV Pestoar Jan vanne Baekstraot 3		bedrief: TE KOUP Pestoar Jan vanne Baekstraot 5	hiej woeantj: George Matthews Pestoar Jan vanne Baekstraot 7		hiej woeantj: Bèr Mans Pestoar Jan vanne Baekstraot 9	hiej woeantj: Bart Koenen Pestoar Jan vanne Baekstraot 11		hiej woeantj: American Eagle Pestoar Jan vanne Baekstraot 13
	Pestoar Jan vanne Baekstraot
	hiej woeantj: Lokixx Pestoar Jan vanne Baekstraot 2	hiej woeantj: Censuree Pestoar Jan vanne Baekstraot 4		hiej woeantj: M. van Gent Pestoar Jan vanne Baekstraot 6	hiej woeantj: Echocho Pestoar Jan vanne Baekstraot 8		hiej woeantj: Umbel Pestoar Jan vanne Baekstraot 10	sjop: TE KOUP Pestoar Jan vanne Baekstraot 12		Stasie Staasjesplein 1
	Maennerbruurskloeaster Kloeasterstraote 1/3			Pastoriej Kloeasterstraote 5	kaffee: De Sjienende Mörge Kloeasterstraote 7		sjop: Zaeletènt Kloeasterstraote 9	sjop: TE KOUP Kloeasterstraote 11		Stasie Staasjesplein 1
	Kloeasterstraote
	hiej woeantj: SPQRobin Kloeasterstraote 2	hiej woeantj: Anfii Kloeasterstraote 4		Maennerbruurskèrk Kirkestraot 5	hiej woeantj: Cléo Kloeasterstraote 8		kaffee: 't Hölke Kloeasterstraote 10	hiej woeantj: Mihay Kloeasterstraote 12		hiej woeantj: Geleyns Kloeasterstraote 14
	hiej woeantj: TE KOUP Priester van Bùrgstraot 1	hiej woeantj: TE KOUP Koster Obaekestraot 1			hiej woeantj: TE KOUP Pestoar Lintjesstraot 1		hiej woeantj: TE KOUP Pestoar Lintjesstraot 2	hiej woeantj: TE KOUP Diercxstraot 1		hiej woeantj: Dimitri Diercxstraot 2
	hiej woeantj: Hoogvleet Priester van Bùrgstraot 3	hiej woeantj: TE KOUP Koster Obaekestraot 3			hiej woeantj: TE KOUP Pestoar Lintjesstraot 3		hiej woeantj: TE KOUP Pestoar Lintjesstraot 4	hiej woeantj: TE KOUP Diercxstraot 3		hiej woeantj: TE KOUP Diercxstraot 4
	hiej woeantj: TE KOUP Kirkestraot 1	hiej woeantj: TE KOUP Kirkestraot 3			hiej woeantj: TE KOUP Kirkestraot 7		hiej woeantj: TE KOUP Kirkestraot 9	hiej woeantj: TE KOUP Kirkestraot 11		hiej woeantj: Alexandru Kirkestraot 13
	Kirkestraot

Priester van Bùrgstraot
Koster Obaekestraot
Pestoar Lintjesstraot
Diercxstraot (ouch Staasjesplein genömp)

Zösterstej

Floreşti, Adlibita
Hurbanova, Lovië

categorie:Gäörne categorie:Pläöts

@@ Line 24: / Line 24: @@
 Det kólsztersje ''Kũné'' is aafglijje ven ''Gäörne'', det kólsztersje ''Ịḗp Ísị'' is ven g'm Aad-Mäörese aafglijjen es ''Lhááb Húú'' (''hoeag staad''). 'd Aestersje ''Xoatlacan'' ("sjoea<sup>tɬá</sup>kán") kömp ven "xoatla-" (ven "xoatlatl"; 'ne goodvarige) mid g'r achtervoging "-can" ("staad") èn mèntj dös "plaotsj dèr goodvaeriger".
-== Gesjiedenis ==
+== Gesjiechte ==
-{{huidóngerwèrp|Gesjiedenis van Gäörne}}[[aafbeilding:GaorneKloeasterstraot.jpg|thumb|De Kloeasterstraot, ein dèr aajste sträöt in [[Mäöres]].]]
+{{huidóngerwèrp|Gesjiechte ven Gäörne}}[[aafbeilding:GaorneKloeasterstraot.jpg|thumb|De Kloeasterstraot, ein dèr aads sträöt in [[Mäöres]]e.]]
-Gäörne wuuertj veur 't ieës vermeld in [[420]] oppe [[Stein van Huèt]]. 't Plaetske stuit den bekindj es 'n dörp mit weinig aanhang veur 'n geluif en wuuertj daoróm aangevalle door de legers van [[Huèt]]. D'n aanval stoptj nao inkele jaore en daonao heurtj me nieks mieë van Gäörne. Pas in [[1239]] mèrk me weer get op. Gäörne krieg 'n kirkske. d'r Loog, zoea bliek oete dokkemaenter, al 'n kloeaster. Teves bliek oete dokkemaenter det de kloeasterstraot dend'rtieje vriejwaal 'tzelfde d'r oet zoog es taengewuuerdig. Dit weitje wit me door 'ne praent dae me vónj tösse die dokkemaenter. In de Middelieëwe waerde väöl genotieërd euver 't dörp, wo me van aaf kin leije det 't dus bliekbaar 'n belangriek dörp gewaes mós zeen, dus 'n stedje.
+Gäörne woort veur g'm ieëste vermèldj in [[420]] óppe [[Huètsstein]]e. 't Plaetsjke sting dend'rtieje bekèndj es e dörp mit wènnig aanhang aan e glouve èn woort daeróm aangevalle dórch det hèèr ven [[Huèt]]e. d'n Aanval sjèdj oet achter inkel jaor èn daerachter huuerdje me nieks mieë ven Gäörne. Zjuus in [[1239]] mèrk me weir get óp. Gäörne kreeg e kèrkske. d'r Loog, zoea bliek oete dókkemènj, al e kloeaster. Taeves bliek oete dókkemènj det de Kloeasterstraot dend'rtieje vriewaal 'd zèlfdje d'rs oedzoog es taengerwuuerdjig. Dit weitje wèt me dórch 'ne prèntj dae me vónj tösje die dókkemènj. Inne Middelieëver woort väöl ópgesjreven euver g'm dörpe, wo me venaaf kèn lieje det 'd dös bliekber e blangriek dörp gewaes mós zeen, dös 'n stad.
 In [[1846]] woor d'r 'ne stadsbrandj. D'n haelf van 't stedje brandj weg. Slechs d'n aaj stadmoer, 'n groeat deil der kirkstraot enne kloeasterstraot bleve behaaje. Wo vreuger de mert loog ligk nao de stasie. 't Dörp waerde opgeboewd en kreeg in [[1896]] 'ne stasie. Inne Twieëde Waereld Krieg vele inkele bomme op Gäörne wo door de kirkstraot volledig vernietig waerde, me mós de kirk blùsje óm 'm te redde. Ouch de staasje woor kepot gebombardieërdj. In [[1954]] begós me mit de boew van 'ne nuuje stasie, dae in [[1963]] vaerdig woor. Dit opónthaoj koom door slech boewmatterjaal en stakinge veur loonsverhoeaging.